Ontdek het groene hart van Duitsland

Thüringen: ontdek Hainich, Werra & Eichsfeld

Zoek je een bijzondere bestemming dicht bij huis met échte wildernis, heuvelachtige landschappen waar rivieren rustig doorheen kabbelen en kleine steden vol geschiedenis? Tussen Nationaal Park Hainich, de rivier de Werra en het Eichsfeld krijg je precies dat: oerbossen vol beuken (UNESCO), eeuwenoude kastelen op heuveltoppen zoals Wartburg (UNESCO) en historische steden als Eisenach, Mühlhausen en Heilbad Heiligenstadt.

In Thüringen, in het midden van Duitsland, vind je in de driehoek tussen Hainich, Werra & Eichsfeld veel natuur, stilte en verhalen. Perfect voor een lang weekend weg of een langere vakantie.

Wat maakt deze regio in het noorden van Thüringen zo bijzonder? 

• Allereerst de bereikbaarheid. Niet alleen ligt de regio op slechts 4 uur rijden van de grens van Nederland. Ook binnen de driehoek Hainich, Werra & Eichsfeld liggen cultuur, erfgoed en natuur dicht bij elkaar. In een uur wissel je tussen de stadsmuur van Mühlhausen en het historische hart van Eisenach.
• UNESCO erfgoed is hier goed vertegenwoordigd, met de indrukwekkende Wartburg in Eisenach en de oeroude beuken in Hainich National Park.
• Dwars door Thüringen loopt de oude historische grens tussen Oost- en West-Duitsland. Langs het oude IJzeren Gordijn ontstond een natuurgebied waar dertig jaar lang stilte heerste. Deze ‘Groene Band’ herbergt bijzondere flora en fauna.
• Een groot deel van de regio bestaat uit het Naturpark Eichsfeld – Hainich – Werratal, waaronder Hainich National Park en het ‘Nationale Naturmonument Grünes Band Thüringen’ (100 kilometer liggen in het Naturpark). Dit natuurpark (ca. 870 km²) ligt midden in Duitsland en bundelt het beste van de drie werelden: het heuvelachtige Eichsfeld, het beukenrijke Hainich en het romantische Werradal.
• Vertragen gaat hier vanzelf. De rustige wandelpaden, de authentieke dorpen, de thermen: het tempo ligt hier precies goed. Slow travel in het groene hart van Duitsland.

Ik deel graag mijn tips en ontdekkingen met je.

Heilbad Heiligenstadt in Eichsfeld

Heilbad Heiligenstadt verrast: het is een kuuroord met een Vitalpark, maar óók een stad vol verhalen (Grimm, Theodor Storm), kleurrijk vakwerk en heerlijke adressen. Start met een stadswandeling door stegen en langs pleinen, wandel door Schöllbach, Am Berge en de Fronmühlengasse voor foto’s, en sluit je dag af met uitzicht op de stad na een korte wandeling rond de Iberg. ’s Avonds proef je Eichsfelder gastvrijheid bij authentieke restaurants of juist iets moderns aan het water. Smaakt naar meer? Ga mee op stadswandeling met Nachtwacht Sigrid Seifert, een leuke manier om de stad en haar verhalen te leren kennen. Wist je dat de Gebroeders Grimm hier aan het Deutsches Wörterbuch begonnen, het woordenboek dat hun levenswerk werd? En dat Theodor Storm: de Noord-Duitse schrijver (1817–1888) zich hier liet inspireren voor het sprookje “Die Regentrude”? Misschien nog leuker om te weten is waar de bijnaam van de inwoners van Heilbad Heiligenstadt vandaan komt: de ‘Wortelkoningen’. Daarvoor moet je echt naar Heiligenstadt!

Persoonlijke tips voor een koffie, taart, lunch of diner:

• Gasthaus Iberg: combineren met een wandeling en voor een mooi uitzicht op de stad.
• Coffeehouse SOHO: voor koffie met taart of een ontspannen ontbijt.
• Gasthaus Sankt Martin: klein, knus en authentiek Duits eethuis.
• Restaurant Norddeutscher Bund: favoriet bij locals.
• MOTZ am Fluss: modern restaurant aan het water.

Tip: plan overdag je bezoek aan de stad en de wellness van Vitalpark. Bewaar het Iberg-uitzicht of de nachtwacht tour voor golden hour, dan zie je Heilbad Heiligenstadt op zijn mooist.

Blijven slapen? Reserveer een tiny house bij Tiny House hotel Wiesenglück >

De ommuurde binnenstad van Mühlhausen

Een blik op de eeuwenoude stadspoort van Mühlhausen en je wordt direct nieuwsgierig. Wat heeft zich allemaal achter die imposante poort, binnen de stadsmuren, afgespeeld? In Mühlhausen ligt geschiedenis voor het oprapen. Hier wil je dwalen en verdwalen, de kleurrijke vakwerkgevels bewonderen, neerstrijken op een van de pleintjes met terrassen en wandelen over de stadsmuur. Ja, dat kan hier! Voor alle bijzondere verhalen en geheimen van de stad, moet je echt op pad met een stadsgids. Ik geef je hier een tipje van de sluier:

De bijna volledig bewaarde stadsmuur van 2,2 kilometer en de Marienkirche, met de hoogste kerktoren van Thüringen, zijn twee van de belangrijkste hoogtepunten van de stad. Een wandeling over de stadsmuur mag je dan ook niet missen. Naast de stadspoort met de naam Frauentor ligt de Rabenturm, het startpunt van je wandeling over de muur. Beklim de toren, kijk uit over de oranje daken van de middeleeuwse stad en de omgeving. Vervolg je weg over de muur, waarvan 330 meter nog te bewandelen is. Je komt door fotogenieke torens, elk anders ingericht. Met onder andere wisselende exposities, een museum, een stukje geschiedenis over de stad en de rol van de brandweer.

Een bezoek aan/langs de kerken van Mühlhausen mag ook niet ontbreken. Tijdens je stadswandeling kom je langs de Marienkirche, nu een museum. Ga op zoek naar de drie duiven en zie hoe de keizer van het Heilige Roomse Rijk en zijn vrouw boven de zijpoort toekijken op de bevolking. Bij de Kornmarktkirche staat een monument ter nagedachtenis aan de Duitse Boerenoorlog (waarin Thomas Müntzer een grote rol speelde). Bezoek je normaal gesproken nooit een kerk, bij de Jakobikirche moet je even binnenkijken. In die kerk huist nu de moderne stadsbibliotheek.

Neem de tijd voor deze mooie ommuurde stad. Dwaal op je gemak door de mooie straten en stop regelmatig voor iets lekkers. Dit zijn de favoriete plekken in de stad:

• Buchhandlung Strecker: boekhandel met huiskamercafé bij de Marienkirche met fairtrade koffie en huisgemaakt gebak.
• Biocafé Kunst + Kram: een creatief lunchadres in de Ratsstraße. Vegetarisch, seizoensgebonden en huisgemaakt.
• Café Kasa: een beetje verstopt en daarom des te leuker. Voor ontbijt, een kleine lunch en een koffietje op de binnenplaats.
• Lilly’s Café: Eis- & Frühstückscafé buiten de stadspoort met cappuccino, huisgemaakt ijs en taart; een vrolijk adres voor een zoete pauze.
• Brauhaus Zum Löwen: een restaurant met brouwerij in het hart van de stad, aan de mooie Kornmarkt. Leuk dineren met huisgemaakt bier en Thüringer klassiekers (reserveren noodzakelijk).
• Die Bürgermeisterei 1728; fine-dining in een gerestaureerd burgemeestershuis aan de Untermarkt.

3x wandelen in Hainich National Park

• Tip 1. De Waldpromenade ligt tussen Nationalparkzentrum (Thiemsburg) en het startpunt van het boomkroonpad. Het is rondwandeling van 1,2 km met vlonders en bankjes. Leuk als opwarmertje voor het Boomkroonpad of als toegankelijke bosbeleving.
• Tip 2. Het Boomkroonpad (Baumkronenpfad) slingert 530 meter door de kruinen en ligt op een hoogte van ongeveer 24 meter. De route is onderverdeeld in verschillende lussen met educatieve stops en uitdagende activiteiten. Bij de ronde uitkijktoren, die je van kilometers ver ziet liggen door de opvallende oranje kleur, sta je op 44 meter hoogte en kijk je eindeloos ver over het Thüringer woud. Zeker doen!
• Tip 3. Vanaf parkeerplaats Zollgarten (bij Kammerforst) starten verschillende wandelroutes die je een goed beeld geven van het oerbos met drie type beukenbomen. Wanderweg Hünenteich is een rondwandeling van ongeveer 5 kilometer waarbij je door het oude beukenbos met beukenkathedralen, over vlonderbruggetjes en over de stille Hünenteich wandelt.

Goed om te weten: De Waldpromenade/het boomkroonpad liggen op een andere locatie in het park dan de parkeerplaats Zollgarten.

Rozenstad Bad Langensalza

Aan de rand van het Hainich National Park ligt Bad Langensalza, een stadje waar je vanzelf langzamer gaat lopen. Klein maar fijn en bekend om de tuinen, thermen en kleurrijke vakwerkhuizen. Neem je tijd, hier is elk straat fotogeniek. De Rosengarten is dé trots van de stad. In de bloeitijd ruikt het er heerlijk en ben je zo enkele uren kwijt tussen de verschillende rozensoorten, op een bankje in de schaduw. Tuinliefhebbers moeten ook zeker naar de Japanse tuin, waar je een theeceremonie kunt boeken. Heb je geen tijd voor een ceremonie, wandel dan naar Die Tee Truhe, een theewinkel met meer dan 250 soorten thee.

Voor koffie met taart, een ontbijt of lunch ga je naar:

• Schwesterherz, voor een snufje brocante en Greengate.
• Café Klein & Mein met leuk terras in het gras.

Aan de wandel met Helmut, Aron of… Tom?

Eén van de leukste uitjes in Thüringen? Wandelen met een alpaca bij Tom’s Farm Alpakas in Großwelsbach, niet ver van Bad Langensalza. Waarom ik hier zo blij van werd? Het is kleinschalig, persoonlijk en lekker buiten, je voelt de liefde voor de dieren en de gastvrijheid van Jacqueline, Sarah en Christian is hartverwarmend.

Het kleine familiebedrijf bestaat uit een imkerij (heerlijke honing), een moestuin met fruit, groente en kruiden en de alpacaboerderij. Geïnspireerd door de alpaca’s in Peru word je hier in de watten gelegd: bij aankomst brandt een vuurtje en krijg je een kop Alpakas koffie met iets lekkers. Daarna krijg je uitleg over de alpaca’s en hoe je het beste met ze kunt omgaan. En dan heb je de keuze:

• Een mini wandeling van 45 minuten
• Een alpaca wandeling van 90 minuten
• of een picknick wandeling

Haast je niet, de alpaca’s bepalen het tempo van de wandeling. Ondertussen vertellen Jacqueline en Christian honderduit over hun farm, de dieren en hun gewoontes afgewisseld met leuke anekdotes. Voor gezinnen is dit een gegarandeerde hit, maar ook als uitje voor jou en je partner (of met je vriendinnen of…) werkt het verrassend ontspannend. Zo leuk!

Bezoek Eisenach en de Wartburg

Er zijn een aantal redenen waarom je een bezoek aan Eisenach niet mag overslaan. De belangrijkste reden is het kasteel dat hoog boven Eisenach uittorent: de Wartburg, sinds 1999 UNESCO werelderfgoed. Hier vertaalde Luther het Nieuwe Testament. Vanuit de stad zigzag je omhoog. Te voet via bospaden of met de bus vanaf een parkeerplaats net buiten Eisenach tot aan de voet van het kasteel en eventueel het laatste stukje met de shuttle tot aan de poort. Boven wacht een prachtig uitzicht over het Thüringer Woud. Alleen dat is de klim al waard. Reserveer vooraf de rondleiding. Zo beleef je de Wartburg niet alleen als plaatje op een heuvel, maar als levend decor: zalen vol verhalen.

Wat je ook niet mag missen bij Eisenach? Een wandeling door de Drachenschlucht. Het is een smalle kloof net buiten de stad waar je over roosters en vlonders wandelt langs een klaterend beekje, tussen steile rotswanden die soms nog geen 70 cm uit elkaar staan. Er is een korte variant van Mariental naar Hohe Sonne (ca. 2,5 km, 1-1,5 uur afhankelijk van stijgen of dalen). Heb je meer tijd, ga dan voor de klassieker: de rondwandeling Drachenschlucht–Landgrafenschlucht (ca. 10-11 km, 3-3,5 uur) met extra uitzichtpunten en stille bosstukken.

Energie over? Maak een stadswandeling door Eisenach waarbij je het Villenviertel/Südviertel niet overslaat. Deze historische villawijk (beschermd gebied) is een lust voor het oog, vol architectonische parels.

Voor een pauze of lekkere tussenstop tip ik je graag deze adressen in Eisenach:

• Zimt & Zucker: centraal gelegen plekje voor taart, ijs en een pauze tijdens je stadswandeling.
• Die Teigmacher – Café Brotzeit: een ambachtelijke bakker/café met meerdere locaties in Thüringen. Een perfecte plek om je dag te starten met koffie, ontbijt of kaneelbroodje.

Grensverhalen in Thüringen

Tijdens je rondreis door Thüringen kom je langs verschillende herkenningspunten die herinneren aan de voormalige DDR. Langs de wegen passeer je regelmatig een bord met de tekst ‘Hier waren Deutschland und Europa bis zum 23. Dezember 1989 um 8 Uhr geteilt’. Ook in de Groene Band (ruim 100 kilometer van de Groene Band valt binnen Naturpark Eichsfeld – Hainich – Werratal) zie je hoe natuur en recente geschiedenis samenkomen.

Zo is er Schifflersgrund, de plek waar je de voormalige Oost-West Duitse grens écht kunt voelen. Het Grenzmuseum Schifflersgrund ligt precies op de oude grensstrook. Bij deze buitenplek vind je nog originele elementen: hekken, een wachttoren, een Kolonnenweg (patrouilleweg) en een stuk grenslijn in het landschap. Maar ook lees je er over het leven in het Sperrgebiet en vluchtpogingen. Een indringende plek. Het was het eerste grensmuseum in het herenigde Duitsland en opende symbolisch op 3 oktober 1991, de eerste verjaardag van de Duitse hereniging.

Langs de Werra

De rivier Werra stroomt al meanderend door Thüringen. Rond de oude handelsstad Creuzburg lijkt de Werra extra idyllisch. Wandel over de historische Werra-brug, klim naar Burg Creuzburg en kijk uit over het dal. Een paar kilometer ten zuiden van Creuzburg ligt Stiftsgut Wilhelmsglücksbrunn: een historisch landgoed met een biologische boerderij, een café (bistro) en een landwinkel met zowel producten van eigen boerderij als streekproducten. Ideaal als smakelijke tussenstop of lunchadres. Hier proef je letterlijk de regio. Volg de Werra noordwaarts en je komt langs Wanfried, een prachtige plaats met vakwerkhuizen en een ‘haventje’ met een groot terras aan de rivier. Heel idyllisch (net als het dorpje Sallmanshausen)!

Mini-routevoorstel (4 dagen/3 nachten)

Aan de hand van mijn ontdekkingen tip ik je graag deze route, voor een verblijf van een paar dagen. Het noorden van Thüringen is zo goed bereikbaar vanuit Nederland, dat je er ook gemakkelijk een lang weekend of een midweek naartoe kunt. Echt even weg, in een wereld vol natuur, historie en rust.

• Dag 1: Eichsfeld & Heilbad Heiligenstadt. Maak een wandeling bij Skywalk Sonnenstein of een wandeling over de heuvels bij Burg Hanstein. Sluit af met een stadswandeling door Heilbad Heiligenstadt en ontspanning in het Vitalpark.
• Dag 2: Hainich & Mühlhausen. Start je dag bij het Baumkronenpfad in Hainich National Park en wandel de Waldpromenade. Rijd voor de lunch naar Mühlhausen en bezoek de stadsmuur en het prachtige ommuurde centrum.
• Dag 3: Bad Langensalza & Tom’s Farm Alpakas. Ontbijt buiten de deur bij Schwesterherz in Bad Langensalza, gevolgd door een wandeling door de stad (inclusief de Rozentuin en Japanse tuin). In de middag ga je aan de wandel met alpaca’s.
• Dag 4: Eisenach. Bezoek als eerste de Wartburg in de ochtend (mooi licht en nog lekker rustig), lunch in de Altstadt en sluit je bezoek aan Thüringen af met een wandeling door de spectaculaire Drachenschlucht.

Meer ontdekken in Thüringen?

Zin gekregen? Prik een datum, haal je wandelschoenen uit de kast en laat je verrassen door deze regio in het midden van Duitsland. Wedden dat je (groene) hart sneller gaat kloppen van de schoonheid en diversiteit van Thüringen?!

• Meer tips voor een vakantie naar Duitsland vind je op de website van Germany Travel.
• Bezoek de website van Thüringen voor meer tips in de omgeving

Alle tips Thüringen lees je hier >

(Deze reis is tot stand gekomen in samenwerking met het Duits Verkeersbureau).